نحوه انجام پانسمان در منزل
پانسمان زخم در منزل یکی از مهمترین اقداماتی است که می‌تواند روند ترمیم بافتی را تسریع کند و احتمال عفونت زخم را کاهش دهد. بنابراین لازم است هر کسی نحوه انجام پانسمان در منزل را فرا بگیرد تا از خطرات احتمالی جلوگیری کند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند پانسمان صرفا گذاشتن یک تکه گاز روی زخم است، اما در واقع این کار اصول علمی و مراحل دقیقی دارد.
اگر بدانید چگونه زخم را تمیز کنید، چه وسایلی لازم دارید و چطور پانسمان را ثابت نگه دارید، می‌توانید حتی در شرایطی که به پزشک دسترسی سریع ندارید، از بروز مشکلات جدی جلوگیری نمایید. در ادامه تمام مراحل را به صورت کامل و کاربردی توضیح می‌دهیم.
تذکر ضروری علمی و اخطار محدودیت مسئولیت
آموزشی که در ادامه فراخواهید گرفت، صرفا دارای کاربرد آموزشی بوده و منحصرا برای جراحات سطحی و با درجه صدمه پایین تدوین شده است. این مطالب به هیچ وجه جایگزین تشخیص، مشاوره یا اقدامات درمانی ارائه شده توسط پرسنل پزشکی دارای مجوز نمی‌گردد.
در مواجهه با هر یک از موارد زیر، می‌بایست فورا به مراکز درمانی مجهز مراجعه نمایید:
- زخمهای عمیق، وسیع یا همراه با خونریزی های غیرقابل کنترل.
- زخمهای ناشی از گاز گرفتگی حیوانات یا انسان.
- بروز نشانه‌های بالینی عفونت (قرمزی پیشرونده، ادم، ترشحات چرکی، گرمی موضعی، تب سیستمیک).
- زخمهای حاوی اجسام خارجی نفوذی که خارج کردن آنها میسر نیست.
- آسیب‌های وارده به نواحی مفصلی یا آسیب‌های همراه با اختلال در عملکرد عضو.
- وجود بیماری های زمینه ای نظیر دیابت یا نقص در سیستم ایمنی.
چه زمانی پانسمان خانگی کافی نیست؟
قبل از اینکه مراحل پانسمان خانگی و نحوه انجام پانسمان در منزل را یاد بگیرید، باید بدانید که همیشه امکان انجام پانسمان در منزل وجود ندارد. بعضی از زخمها به دلیل عمق زیاد یا احتمال بالای عفونت نیازمند مداخله فوری پزشکی هستند. برای مثال اگر بریدگی خیلی عمیق باشد یا خونریزی آن با فشار ساده متوقف نشود، نباید وقت را با پانسمان خانگی تلف کرد. همینطور در مورد گاز گرفتگی حیوانات یا زخمهای آلوده به خاک و اجسام زنگ زده، لازم است به سرعت به کلینیک زخم فردیس در کرج مراجعه کنید.
علائم دیگری که نیازمند مراجعه فوری به پزشک هستند شامل: وجود ترشحات چرکی، قرمزی و تورم پیشرونده اطراف زخم، تب و لرز، یا خطوط قرمز روی پوست اطراف زخم است. همچنین بیماران با زخم دیابتی و افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند نباید به پانسمان خانگی اکتفا کنند، زیرا خطر عفونت در آنها بسیار بالاتر است. به همین دلیل، توصیه میشود همیشه مرز بین پانسمان خانگی و مراقبت پزشکی را بشناسید تا جان بیمار به خطر نیفتد.
اهداف اصلی پانسمان زخم
پانسمان یک کار ساده به نظر می‌رسد اما پشت آن چهار هدف اساسی نهفته است. هدف اول، توقف خونریزی است. وقتی شما با فشار ملایم گاز استریل یا پانسمان مناسب روی زخم، خونریزی را کنترل می‌کنید، عملا مانع از دست دادن خون و ایجاد شوک میشوید. هدف دوم، محافظت از زخم است. پانسمان یک سد دفاعی در برابر باکتری ها، گرد و غبار و آسیب های ثانویه ایجاد می‌کند.
هدف سوم جذب ترشحات است. زخمها اغلب مایعاتی به نام اگزودا تولید می‌کنند. اگر این مایع روی سطح زخم بماند، هم باعث بوی نامطبوع میشود و هم روند ترمیم را کند می‌کند. پانسمان مناسب این ترشحات را جذب کرده و محیط زخم را خشک و ایمن نگه می‌دارد. نهایتاً هدف چهارم، تسهیل فرآیند ترمیم است. یک پانسمان درست، محیطی مرطوب و تمیز فراهم می‌کند که شرایط را برای تکثیر سلولهای جدید و بسته شدن زخم مهیا می‌سازد.
مرحله اول: آماده سازی وسایل پانسمان
یکی از بزرگ ترین اشتباهات افراد هنگام پانسمان زخم، عجله کردن و شروع بدون آماده سازی وسایل است. قبل از هر کاری باید یک محیط تمیز انتخاب کنید، دست هایتان را بشویید و ابزارهای مورد نیاز را آماده نمایید. وسایل ضروری شامل گاز استریل، پد غیرچسبنده، باند یا چسب پزشکی، آب تمیز برای شستشو، دستکش یکبار مصرف و در صورت لزوم فورسپس استریل است. بهتر است همه این وسایل را روی یک سطح تمیز بچینید تا هنگام پانسمان دچار دستپاچگی نشوید.
یادتان باشد استفاده از پنبه یا پارچه‌های پرزدار اصلا مناسب نیست، چون ذرات آن ممکن است در زخم باقی بماند و موجب عفونت شود. همچنین مواد ضدعفونی کننده ای مثل الکل یا بتادین نباید به طور مستقیم داخل زخم ریخته شوند، زیرا میتوانند به سلول های سالم آسیب بزنند. این مواد فقط باید برای ضدعفونی کردن پوست اطراف زخم و ابزار استفاده شوند.
مرحله دوم: شستشو و تمیز کردن زخم
پس از آماده سازی وسایل، نوبت به تمیز کردن زخم می‌رسد. ابتدا دست های خود را حداقل ۲۰ ثانیه با آب و صابون بشویید و اگر دستکش استریل در دسترس دارید، آن را بپوشید. سپس اگر خونریزی ادامه دارد، با گاز استریل فشار ملایمی روی زخم وارد کنید و در صورت امکان عضو آسیب دیده را بالاتر از سطح قلب نگه دارید. این کار معمولا طی ۵ تا ۱۰ دقیقه خونریزی را کنترل می‌کند.
در مرحله بعد، زخم باید با آب تمیز شسته شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند آب لوله‌کشی آلوده است، اما واقعیت این است که در بیشتر مواقع، شستشو با آب جاری بهترین راه برای تمیز کردن زخم است. در صورت لزوم می‌توانید اطراف زخم را با شامپوی بچه یا شوینده ملایم تمیز کنید. اگر جسم خارجی مثل خاک یا سنگ‌ریزه داخل زخم مانده، با فورسپس استریل آن را بردارید. در پایان، سطح زخم و اطراف آن را با اسپری ضدعفونی‌کننده مخصوص زخم پوشش دهید.
مرحله سوم: گذاشتن پانسمان
وقتی زخم تمیز شد، باید یک لایه محافظ روی آن قرار دهید. برای این کار ابتدا می‌توانید یک لایه نازک پماد آنتی بیوتیک روی زخم بزنید تا خطر عفونت کمتر شود. سپس پد غیر چسبنده استریل را روی زخم بگذارید. این لایه به گونه ای طراحی شده که به زخم نمی چسبد و هنگام تعویض پانسمان، باعث کنده شدن دلمه یا خونریزی مجدد نمی‌شود.
روی این لایه، چند تکه گاز استریل تمیز بگذارید تا ترشحات احتمالی جذب شوند. در نهایت با باند یا چسب پزشکی پانسمان را ثابت کنید. اگر زخم روی اندام قرار دارد، بهتر است باند به شکل حلقوی پیچیده شود اما دقت کنید باند آنقدر محکم نباشد که گردش خون را مختل کند. بهترین حالت این است که بتوانید دو انگشت خود را به راحتی زیر باند قرار دهید.
مرحله چهارم: مراقبت‌های بعد از پانسمان
پانسمان فقط به گذاشتن گاز و باند ختم نمی‌شود؛ مراقبت‌های بعدی اهمیت زیادی دارند. پانسمان باید حداقل روزی یک بار تعویض شود و اگر خیس یا آلوده شد، فورا باید پانسمان جدید گذاشته شود. هر بار که پانسمان را باز می‌کنید، وضعیت زخم را بررسی نمایید. اگر قرمزی اطراف زخم بیشتر شده، ترشحات چرکی وجود دارد یا بوی بد احساس می‌کنید، به احتمال زیاد عفونت رخ داده است و باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
هنگام استحمام نیز حتما پانسمان را با روکش ضد آب بپوشانید تا خیس نشود. آب و رطوبت می‌تواند محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها ایجاد کند. وقتی زخم به مرحله ای رسید که خشک شد و دلمه بست، دیگر نیازی به پانسمان مداوم نیست و می‌توانید اجازه دهید در معرض هوا بهبود پیدا کند.
پانسمان در منزل اگر به شکل اصولی انجام شود، می‌تواند جلوی بسیاری از عفونت ها و عوارض جدی را بگیرد. نکته کلیدی این است که همیشه وسایل تمیز و استریل استفاده کنید، زخم را با دقت بشویید و پانسمان را به موقع تعویض کنید. البته فراموش نکنید که پانسمان خانگی فقط برای زخمهای سطحی مناسب است و در موارد جدی، مراجعه به مراکز درمانی ضروری خواهد بود. رعایت این اصول ساده اما مهم می‌تواند امنیت شما را بالا ببرد و روند ترمیم را سریعتر کند.
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.