انواع ترشحات زخم یا اگزودا

ترشحات زخم یا اگزودا مایعی است که از سطح بافت آسیب‌ دیده خارج میشود و میتواند سرنخ‌ های مهمی از وضعیت ترمیم زخم در اختیار پزشک قرار دهد. رنگ، حجم، قوام و ترکیب شیمیایی این مایع به نوع زخم، شدت التهاب و مرحله بهبودی بستگی دارد. شناخت دقیق نوع ترشحات، نه‌ تنها در انتخاب پانسمان مناسب اهمیت دارد بلکه میتواند وجود عفونت یا اختلالات ترمیمی را مشخص کند.

انواع ترشحات زخم

ترشحات زخم یا همان اگزودا یکی از شاخص‌ های مهم در بررسی وضعیت زخم است. رنگ، حجم و نوع این مایع می‌تواند به پزشک سرنخ بدهد که آیا زخم در مسیر طبیعی ترمیم قرار دارد یا به مراقبت‌ های ویژه‌ تری مثل کنترل عفونت نیاز است. به بیان ساده، اگزودا آینه‌ای از وضعیت درونی بافت آسیب‌دیده است و هر تغییری در آن معنا و اهمیت خاصی دارد.

به همین دلیل، در مراکز تخصصی مثل کلینیک زخم فردیس در کرج، بررسی دقیق ترشحات زخم همیشه جزئی مهم از روند درمان محسوب می‌شود تا بهترین نوع پانسمان و روش مراقبتی انتخاب گردد.

۱. ترشح سروز (Serous Exudate)

ویژگی ظاهری: شفاف، رقیق و زرد کمرنگ شبیه مایع پلاسما.
علت تشکیل: واکنش طبیعی بدن در فاز التهابی اولیه زخم.
نکات بالینی: معمولاً در زخمهای سطحی مانند تاول یا سوختگی خفیف مشاهده میشود. حجم بیش از حد آن میتواند نشان‌ دهنده وجود ادم یا اختلال در سیستم لنفاوی باشد.

۲. ترشح سانگوئینوس (Sanguineous Exudate)

ویژگی ظاهری: قرمز روشن، حاوی خون تازه.
علت تشکیل: آسیب به مویرگ‌ها یا عروق خونی در زخمهای تازه.
نکات بالینی: در بریدگی‌ های عمیق یا پس از عمل جراحی دیده می‌شود. اگر ادامه‌ دار باشد، ممکن است نشانه اختلال انعقادی یا ضربه مکرر به بستر زخم باشد.

۳. ترشح سروسانگوئینوس (Serosanguineous Exudate)

ویژگی ظاهری: صورتی یا قرمز کمرنگ، ترکیبی از خون و پلاسما.
علت تشکیل: پدیده‌ ای طبیعی در مراحل میانی ترمیم.
نکات بالینی: نشانه پیشرفت بهبودی است، اما اگر طولانی شود میتواند علامت عفونت یا تاخیر در ترمیم زخم باشد.

۴. ترشح چرکی (Purulent Exudate)

ویژگی ظاهری: غلیظ، کدر و به رنگ زرد، سبز یا قهوه‌ ای، اغلب همراه با بوی نامطبوع.
علت تشکیل: تجمع گلبول‌ های سفید مرده، باکتری‌ ها و بقایای سلولی.
نکات بالینی: نشانه قطعی عفونت باکتریایی است و نیاز به درمان فوری دارد؛ معمولا شامل دبریدمان، آنتی‌ بیوتیک و کنترل دقیق عفونت.

۵. ترشح فیبرینوس (Fibrinous Exudate)

ویژگی ظاهری: چسبنده، حاوی رشته‌ های فیبرین، گاهی همراه با لخته.
علت تشکیل: التهاب شدید یا زخمهای عمیق و مزمن.
نکات بالینی: در زخم‌های فشاری و دیابتی شایع است و در صورت عدم مدیریت مناسب، میتواند منجر به تشکیل اسکار ضخیم یا چسبندگی بافت شود.

۶. ترشح هموراژیک (Hemorrhagic Exudate)

ویژگی ظاهری: قرمز تیره یا قهوه‌ ای، حاوی خون کهنه.
علت تشکیل: خونریزی قدیمی یا نکروز عروقی در بستر زخم.
نکات بالینی: نیاز به بررسی فوری دارد، چرا که می‌تواند نشانه اختلال انعقاد خون یا آسیب شدید بافتی باشد.

۷. ترشح موکوپورولنت (Mucopurulent Exudate)

ویژگی ظاهری: ترکیبی از مخاط و چرک، چسبنده و کدر.
علت تشکیل: معمولا به دلیل عفونت‌ های سینوسی یا فیستول‌ های مزمن.
نکات بالینی: اغلب ناشی از عفونت‌ های باکتریایی یا قارچی و نیازمند درمان اختصاصی است.

عوامل مؤثر بر تغییر نوع ترشحات زخم

ترشحات زخم تحت تاثیر چند عامل کلیدی تغییر می‌کنند:

• عفونت: افزایش ترشحات چرکی همراه با بوی ناخوشایند.
• نکروز بافت: ایجاد ترشحات تیره، غلیظ و گاهی خونی.
• زخم‌های مزمن: تمایل به تولید ترشحات فیبرینوس یا خون‌آلود.
• اختلال لنفاوی: افزایش غیرطبیعی ترشحات سروز.

مدیریت ترشحات زخم بر اساس نوع آن

ترشحات زخم آینه‌ ای از وضعیت سلامت بافت آسیب‌ دیده هستند. تشخیص درست نوع اگزودا به تیم درمان کلینیک زخم فردیس کمک می‌کند تا عفونت‌ ها، التهاب یا مشکلات ترمیمی را به موقع شناسایی کنند و درمان مناسب را آغاز نمایند. انتخاب پانسمان اصولی، کنترل دقیق عفونت و پایش مداوم از کلیدهای اصلی در مدیریت موفق زخم به شمار می‌روند.